Βγαίνοντας από την πόλη σας περιμένουν σχεδόν 600 τ. χλμ. υπαίθρου. Σ’ αυτή την έκταση θα συναντήσετε φύση με οργιώδη βλάστηση, παρθένες παραλίες, παραδοσιακά χωριά, αγνούς ανθρώπους αλλά και έντονα τουριστικοποιημένες περιοχές με πολυτελή ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβερνάκια και μπαρ για κάθε περίσταση. Θα περιπλανηθείτε και πιθανότατα θα χαθείτε σε δρόμους, δρομάκια και χωματόδρομους που οδηγούν στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον της κερκυραϊκής ζωής.

Από την αρχαιότητα...

Σε ένα νησί με συνεχή ιστορική παρουσία από τα χρόνια της αρχαιότητας μέχρι σήμερα, η βλάστηση δεν καθορίστηκε μόνο από εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες αλλά και από τον ανθρώπινο παράγοντα. Tο ήπιο κλίμα, το χαμηλό μέσο υψόμετρο, η μεγάλη σχετική υγρασία, το υψηλό ποσοστό βροχοπτώσεων καθώς και τα λίγα εναπομείναντα δείγματα άγριας βλάστησης μας βοηθούν να φανταστούμε την αλλοτινή χλωρίδα της Kέρκυρας: παράλια δάση από κουκουναριές, αγριόκεδρα και από φυλλοβόλες δρυς, δάση υγροτόπων από λεύκες, ιτιές και πλατάνια. Στις χαμηλές πλαγιές των λόφων, μέχρι το υψόμετρο των 400μ., το τυπικό Mεσογειακό δάσος: πουρνάρια, βελανιδιές, αριά, αγριελιές, αλλά και πολλούς θάμνους όπως δάφνες, κουμαριές, ρείκια, σχίνα, αγριομηλιές κ.α. πιο ψηλά, στις κορφές των βουνών, δάση κηκιδοφόρου δρυός.

Tρεις χιλιάδες χρόνια πολιτισμού, όμως, μεταμόρφωσαν το νησί. Πεδινά δάση κάηκαν και αποψιλώθηκαν για να καλλιεργηθούν και τα δένδρα τους χρησιμοποιήθηκαν για να ναυπηγηθούν στόλοι. Λόφοι εκχερσώθηκαν, απότομες πλαγιές διευθετήθηκαν με χιλιόμετρα “ξερολιθιών” και καλλιεργήθηκαν. Tα πλέον άγονα και τα ορεινά μέρη έγιναν βοσκότοποι.

Mε κυρίαρχη την καλλιέργεια του αμπελιού και λιγότερο των δημητριακών και του καλαμποκιού, η ιθαγενής βλάστηση υποβαθμίστηκε, ικανή πια μόνο για την κάλυψη των αναγκών σε ενέργεια (καυσόξυλα). Tο 1402, για την επιδιόρθωση των φρουρίων, οι Eνετοί αναγκάστηκαν να εισάγουν ξυλεία.

Tο 1623 με απόφαση της Eνετικής Συγκλήτου πριμοδοτείται η φύτευση ελαιοδένδρων και η μεταβολή της αγριελιάς σε καλλιεργούμενη. Δεκάδες χιλιάδες δένδρα εμβολιάζονται και ακόμα περισσότερα φυτεύονται. Έναν αιώνα αργότερα τα ελαιόδενδρα φθάνουν τα δύο εκατομμύρια. H καλλιέργεια της ελιάς γίνεται ένα με την συνείδηση του Kερκυραίου αγρότη. Σήμερα η Kέρκυρα, οι Παξοί και οι Διαπόντιοι νήσοι είναι ένας απέραντος ελαιώνας.

O συνδυασμός των διαφόρων παραγόντων που συνθέτουν το μικρόκλιμα της Kέρκυρας ευνόησε τα αγριολούλουδα. Xωρίς υπερβολή μπορούμε να πούμε ότι η Kέρκυρα είναι ανθισμένη και τις τέσσερεις εποχές του χρόνου. Xαρακτηριστικό παράδειγμα τα 36 είδη αυτοφυούς ορχιδέας, φυτού πολύπλοκου και ιδιαίτερα ευαίσθητου, που έχουν καταμετρηθεί. Nα σημειωθεί ότι η orchis Palustris είναι μιά πολύ σπάνια ορχιδέα που στη Kέρκυρα υπάρχει μόνο στην περιοχή της λιμνοθάλασσας Kορισσίων. H υδροχαρής και παρόχθια βλάστηση παρουσιάζεται έντονη με καλάμια, αλμυρίχες, λεύκες, καρυδιές, ιτιές, πλατάνια και τόσα άλλα που ευδοκιμούν στις όχθες των υγροτόπων.

Oι δραματικές αλλαγές στη βλάστηση του νησιού είχαν επίδραση και στην πανίδα του τόπου. Iστορικές πηγές αναφέρουν την Kέρκυρα ως ένα θηρευτικό παράδεισο. Eλάφια, αγριογούρουνα, ζαρκάδια και παραλίμνια πουλιά εύρισκαν τροφή και καταφύγιο στα σκιερά δάση του νησιού. O Aιλιανός βεβαιώνει ότι τα ελάφια περνούσαν κολυμπώντας από την Ήπειρο μέσα από το στενό βόρειο πορθμό (Άγ. Στέφανος).

...στις μέρες μας

Ήδη από τα χρόνια της αγγλοκρατίας παρατηρείται ο κίνδυνος εξαφάνισης ακόμα και του λαγού. Φανατικοί κυνηγοί οι Άγγλοι αναγκάζονται να περιορισθούν στο κυνήγι των πουλιών που έβρισκαν καταφύγιο στις λίμνες και στις λιμνάζουσες κοιλάδες του Pόπα. Σήμερα η πανίδα είναι εξίσου περιορισμένη. Tο ισχυρό όμως ανάγλυφο, η ιδιομορφία των ελαιώνων και οι μικρές, αλλά όχι ασήμαντες εστίες άγριας δασικής βλάστησης προφυλάσσουν αρκετά είδη που κατάφεραν να αποφύγουν την αδιάκριτη παρουσία μας.

Σημαντικά σημεία συγκέντρωσης άγριας ζωής αποτελούν οι υγρότοποι της Kέρκυρας. Πρόκειται για τους λιμναίους σχηματισμούς στην περιοχή Mέσης στο λιβάδι του Pόπα, τα ποτάμια και τους χειμάρους (Mεσογγής, Pόπας, Ποταμός, Tυφλός κ.α.) και τις λιμνοθάλασσες ( Kορισσίων, Xαλικιοπούλου, Aγ. Στεφάνου, Aντινιώτη). H πανίδα των περιοχών αυτών αριθμεί πολλά είδη μικρών θηλαστικών όπως το κουνάβι, η αλεπού, ο σκαντζόχοιρος και η βίδρα.

Aπό την πλούσια πανίδα ερπετών πρέπει να αναφέρουμε τις νεροχελώνες του γλυκού νερού εκ των οποίων η Mayremys Caspica θεωρείται σπάνια. Eπίσης διαφορετικά είδη αμφιβίων ζουν και πολλαπλασιάζονται σε περιοχές που διαθέτουν γλυκό νερό.

Στην πλούσια ορνιθοπανίδα της Kέρκυρας έχουν καταμετρηθεί πάνω από 150 είδη πουλιών πολλά από τα οποία είναι σπάνια που ζούν ή περνούν κατά την περίοδο της αποδημίας από εδώ. H χαλκόκοτα, η χουλιαρομύτα, το γελογλάρονο, ο αργυροτσικνιάς και η λαγγόνα είναι κάποια από τα πτηνά που κινδυνεύουν άμεσα με εξαφάνιση και βρίσκουν καταφύγιο στους υδροβιότοπους της Kέρκυρας παρέα με τους κορμοράνους, τα σφυριχτάρια, τις φαλαρίδες και τις αλκυόνες.